آتش‌بس میان ایران و اسرائیل در ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵، که با میانجی‌گری دونالد ترامپ اعلام شد، بازارهای مالی جهان و ایران را تحت تأثیر قرار داد. این توقف درگیری ۱۲روزه، که نگرانی‌هایی از بسته شدن تنگه هرمز ایجاد کرده بود، واکنش بورس جهانی به آتش‌بس را به سمت رشد هدایت کرد، اما بورس تهران واکنش محتاطانه‌ای نشان داد. این مقاله به تحلیل تاثیر آتش‌بس در خاورمیانه بر بورس، عملکرد بورس‌های جهانی و تحولات خاورمیانه، و رفتار بورس ایران در شرایط جنگی می‌پردازد، همراه با نمونه‌های تاریخی. برای تحلیل سایر بازارها، به اخبار پیرامون تاثیر پایان جنگ بر بازار داخلی و خارجی و قیمت طلا پس از آتش‌بس ایران و اسرائیل مراجعه کنید.

۱. واکنش بورس‌های جهانی به آتش‌بس ۲۰۲۵

آتش‌بس تنش‌های ژئوپلیتیکی را کاهش داد و بورس‌های جهانی رشد قابل‌توجهی ثبت کردند:

• آمریکا: شاخص S&P 500 با ۰.۸ درصد رشد به ۵۴۴۷ واحد، نزدک با ۱.۱ درصد به ۱۷۵۰۳ واحد، و داو جونز با ۰.۵ درصد به ۳۹۱۱۲ واحد رسیدند.
• اروپا: EuroStoxx 600 با ۰.۶ درصد، FTSE 100 بریتانیا با ۰.۴ درصد، و DAX آلمان با ۰.۷ درصد صعود کردند.
• آسیا: نیکی ژاپن ۱.۳ درصد، هنگ‌کنگ ۱.۵ درصد، و شانگهای کامپوزیت ۰.۸ درصد رشد داشتند. شاخص ASX استرالیا با جهش سهام شرکت‌های هواپیمایی، رشدی دو رقمی ثبت کرد.
• خاورمیانه: بورس تل‌آویو ۱.۴ درصد و بورس دبی ۱.۲ درصد افزایش یافتند، که نشان‌دهنده بازگشت اعتماد منطقه‌ای بود.

عوامل کلیدی:

• کاهش ریسک ژئوپلیتیکی: رفع تهدید بسته شدن تنگه هرمز، تقاضا برای سهام شرکت‌های فناوری و حمل‌ونقل را افزایش داد.
• افت قیمت نفت: کاهش نفت برنت از ۷۹ دلار به ۶۸ دلار (۱۳.۹ درصد)، هزینه‌های تولید را کم کرد و تورم جهانی را از ۳.۳ درصد به ۳.۱ درصد کاهش داد.
• رفتار سرمایه‌گذاران: انتقال سرمایه از دارایی‌های امن (طلا با افت ۱.۴ درصد به ۳۳۲۲.۰۹ دلار) به سهام، بازار را تقویت کرد.

۲. واکنش بورس تهران به آتش‌بس جنگ ۱۲ روزه

بورس تهران، که در دوره جنگ به دلیل نگرانی‌های امنیتی سه روز تعطیل شده بود، پس از بازگشایی در ۴ تیر ۱۴۰۴ واکنش محتاطانه‌ای داشت:

• شاخص کل: با رشد اندک ۰.۲ درصد به ۲.۰۵۱ میلیون واحد رسید.
• خروج نقدینگی: خروج ۲۴ هزار میلیارد تومان از صندوق‌های درآمد ثابت در سه روز اول هفته، نشان‌دهنده بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران بود.
• وضعیت نمادها: تنها ۱۰ درصد نمادها مثبت بودند، و سهام پالایشی (مانند شپنا) و خودرویی با افت سنگینی مواجه شدند.

عوامل مؤثر:

• شکنندگی توافق: هشدارهای مقامات ایرانی و اسرائیلی درباره نقض احتمالی آتش‌بس، ریسک‌پذیری را کاهش داد.
• تورم داخلی: تورم ۴۵ درصدی و افزایش نرخ دلار فشار بر بازار را حفظ کرده.
• رکود اقتصادی: تنها ۳۵-۴۰ درصد واحدهای صنفی فعال بودند، که تقاضای داخلی را محدود کرد.

۳. عملکرد بورس ایران در شرایط جنگی

بورس تهران در دوره‌های جنگی گذشته معمولاً با تعطیلی موقت، افت شاخص، و خروج نقدینگی مواجه شده است:

• جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹-۱۳۶۷): بورس تهران فعالیت محدودی داشت. تعداد شرکت‌های بورسی از ۱۰۵ در ۱۳۵۷ به ۵۶ در ۱۳۶۷ کاهش یافت، به دلیل ملی‌سازی بنگاه‌ها و تمرکز اقتصاد بر جنگ. شاخص کل عملاً راکد بود.
• تشدید تحریم‌ها (۱۳۹۱-۱۳۹۲): هرچند جنگی رخ نداد، اما فشارهای مشابه (تحریم نفتی) شاخص کل را از ۳۸ هزار واحد به ۲۵ هزار واحد (افت ۳۴ درصد) رساند. خروج نقدینگی و کاهش ارزش ریال در کنار تورم بالا، بازار را فلج کرد.
• درگیری‌های منطقه‌ای (۱۳۹۸): پس از ترور سردار سلیمانی و تنش با آمریکا، بورس تهران به دلیل نگرانی‌های ژئوپلیتیکی یک هفته تعطیل شد. پس از بازگشایی، شاخص کل ۵ درصد افت کرد، اما به دلیل تزریق نقدینگی دولتی، سریعاً بهبود یافت.

ویژگی مشترک: بورس تهران در شرایط جنگی به دلیل وابستگی به نفت، تورم بالا، و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران، نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند.

۴. نمونه‌های تاریخی عملکرد بورس‌های جهانی در شرایط جنگی

• جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱): پس از حمله آمریکا به عراق، S&P 500 در ابتدا ۴ درصد افت کرد، اما با کاهش تنش‌ها در سه ماه بعد ۱۲ درصد رشد کرد. بورس لندن نیز پس از آتش‌بس ۷ درصد صعود کرد. کاهش قیمت نفت (از ۴۰ دلار به ۲۰ دلار) بازارها را تقویت کرد.
• جنگ اوکراین (۲۰۲۲): شروع حمله روسیه به اوکراین، S&P 500 را ۵.۳ درصد و DAX آلمان را ۷ درصد پایین آورد. پس از مذاکرات صلح اولیه، شاخص‌ها تا ۳ درصد بهبود یافتند، اما تداوم جنگ رشد را محدود کرد.
• حملات ۱۱ سپتامبر (۲۰۰۱): بورس نیویورک یک هفته تعطیل شد. پس از بازگشایی، داو جونز ۷ درصد افت کرد، اما با تزریق نقدینگی فدرال رزرو، در دو ماه بعد ۱۰ درصد جبران شد.

تحلیل: بورس‌های جهانی در شرایط جنگی ابتدا با افت مواجه می‌شوند، اما با کاهش تنش‌ها و اقدامات حمایتی (مانند سیاست‌های پولی)، بهبود می‌یابند. واکنش مثبت به آتش‌بس ۲۰۲۵ نیز از این الگو پیروی کرد.

۵. عملکرد صندوق‌های طلا در بورس کالا

صندوق‌های طلا در بورس کالای ایران، که به پشتوانه شمش طلا معامله می‌شوند، در دوره جنگ و آتش‌بس نوسانات قابل‌توجهی داشتند:

• دوره جنگ (۱۲-۲۳ ژوئن): قیمت واحدهای صندوق‌های طلا (مانند عیار و زر) با جهش ۱۲ درصد، به دلیل هجوم به دارایی‌های امن، به اوج رسید. ارزش دارایی‌های صندوق عیار به ۳۸۰۰ میلیارد تومان افزایش یافت.
• پس از آتش‌بس (۴ تیر): با افت قیمت طلا و دلار، ارزش واحدهای صندوق‌ها ۸ درصد کاهش یافت. NAV صندوق زر از ۴۱,۵۰۰ تومان به ۳۸,۲۰۰ تومان رسید.
• تحلیل: کاهش تقاضای امن و افت دلار در روزهای آغازین آتش بس (از ۹۴ به ۸۵.۵ هزار تومان)، فشار نزولی ایجاد کرد، اما تورم داخلی افت را محدود نمود.

جمع بندی: تحلیل بورس پس از آتش‌بس ایران و اسرائیل

تاثیر آتش‌بس بر بازارهای مالی جهانی در ۲۰۲۵، بورس‌های جهانی را با رشد ۰.۴-۱.۵ درصدی تقویت کرد، به دلیل کاهش ریسک بسته شدن تنگه هرمز و افت قیمت نفت. اما بورس تهران به دلیل شکنندگی توافق، تورم بالا، و خروج نقدینگی، رشدی اندک (۰.۲ درصد) داشت. تاریخ نشان می‌دهد بورس ایران در شرایط جنگی با رکود و بی‌اعتمادی مواجه می‌شود، در حالی که بورس‌های جهانی پس از کاهش تنش‌ها بهبود می‌یابند. برای اطلاعات بیشتر، به مقاله تاثیر پایان جنگ بر بازار داخلی و خارجی مراجعه کنید.